Niebieska Karta

Procedura „Niebieskie Karty” to procedura mająca zapewnić bezpieczeństwo osobie doświadczającej przemocy domowej. W ramach tej procedury podejmowane są czynności przez przedstawicieli różnych instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do reagowania, w związku z podejrzeniem stosowania przemocy domowej. 

Niebieska Karta umożliwia:

• zapewnianie ochrony i udzielanie pomocy ze strony powołanych do takich działań instytucji,
• prowadzenie zajęć korekcyjno-edukacyjnych z osobami stosującymi przemoc domową,
• podnoszenie świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy domowej,
• przekazywanie informacji o możliwościach udzielania pomocy i jej formach.

Kiedy wszczynana jest procedura?

Najczęściej procedurę „Niebieskie Karty” rozpoczyna się w sytuacji podejrzenia stosowania:

• przemocy fizycznej (bicie, popychanie);
• przemocy psychicznej (poniżanie, zastraszanie, obrażanie);
• przemocy seksualnej (zmuszanie do współżycia, gwałt);
• przemocy ekonomicznej (zabieranie rzeczy, pieniędzy, blokowanie dostępu do środków do życia);
• przemocy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej

Przebieg procedury:
1) wszczęcie procedury – wypełnienie formularza Niebieska Karta – A  przez przedstawiciela: jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia.
- wypełnienie formularza - w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
- jeżeli osoba, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, jest nieobecna ze względu na stan zdrowia lub potrzebę natychmiastowego zabezpieczenia życia i zdrowia, formularz wypełnia się niezwłocznie po nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z tą osobą lub po ustaniu przyczyny uniemożliwiającej jego wypełnienie,
- wypełnienie formularza bez udziału osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie - nawiązanie bezpośredniego kontaktu jest niewykonalne,
- przeprowadzanie rozmowy – w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności tej osoby oraz zapewniających jej bezpieczeństwo,
- podejrzenie stosowania przemocy wobec dziecka – wszystkie działania podejmuje się w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego.

Jeżeli krzywdzącym jest ktoś z ww. działania przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej. 
Działania z udziałem dziecka powinny być prowadzone w obecności psychologa.

2) Przekazanie formularza Niebieska Karta – B” osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie
- podejrzenie stosowania przemocy wobec dziecka – formularz B przekazuje się rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu albo osobie, która zgłosiła występowanie przemocy,
3) przekazanie wypełnionego formularza A do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego – niezwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni od wszczęcia procedury. Kopię formularza pozostawia się w jednostce, która wszczyna procedurę.
4) Przewodniczący przekazuje formularz A członkom zespołu lub grupy roboczej – niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od jego otrzymania.
5) Wypełnienie formularza „Niebieska Karta – C” – na posiedzeniu zespołu lub grupy roboczej w obecności zaproszonej osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. Nieskorzystanie przez osobę z zaproszenia nie wstrzymuje prac. Na posiedzenie nie zaprasza się dziecka.
6) Wypełnienie formularza „Niebieska Karta – D” – dokonują członkowie zespołu lub grupy w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. Przewodniczący zespołu wzywa taką osobę na spotkanie zespołu. Wszystkie działania są dokumentowane.

Ogólne zasady pracy członków zespołu i grup roboczych z osobami, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie:
1) udzielają pomocy osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
2) podejmują działania w stosunku do osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, tak aby zaprzestała tego rodzaju zachowań,
3) zapraszają osobę, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie na spotkanie zespołu lub grupy roboczej,
4) opracowują indywidualny plan pomocy dla osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie i jej rodziny, który zawiera propozycje działań pomocowych – zawiera zadania dla tej osoby oraz przedstawicieli: pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia.
5) rozstrzygają o braku zasadności podejmowania działań.

Ogólne zasady pracy członków zespołu i grup roboczych z osobami, co do których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie:
1) diagnozują sytuację rodziny, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą
2) przekazują informacje o konsekwencjach popełnianych czynów,
3) motywują do udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
4) przeprowadzają rozmowę pod kątem nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków,
5) przekazują informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy w rodzinie.

Jeżeli osoba, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc, nadużywa alkoholu kierowana jest przez zespół lub grupę do gminnej komisji rozwiązywania problemów
alkoholowych.
Spotkania z osobami, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą oraz z osobami, co do których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc NIE MOGĄ ODBYWAĆ SIĘ W TYM SAMYM MIEJSCU I CZASIE.

Zakończenie procedury:
1) następuje w przypadku:
- ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy
- rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.
2) zakończenie procedury wymaga udokumentowania w formie protokołu, który zawiera:
- dane dotyczące osób, wobec których realizowana była procedura,
- datę rozpoczęcia i zakończenia procedury,
- opis działań podjętych w ramach procedury
3) protokół podpisuje przewodniczący zespołu
4) o zakończeniu procedury powiadamia się wszystkie uczestniczące podmioty.

Zadania poszczególnych służb:
Zadania pracownika socjalnego jednostki organizacyjnej pomocy społecznej:
1) diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
2) udziela informacji o:
a) możliwościach uzyskania pomocy, szczególnie prawnej, psychologicznej, pedagogicznej, wsparcia oraz instytucjach i podmiotach, gdzie można uzyskać pomoc,
b) formach pomocy dzieciom i instytucjach, które takiej pomocy udzielają,
c) możliwości dalszych działaniach, jakie można podjąć, aby poprawić sytuację osoby,
3) organizuje dostęp do pomocy medycznej, jeżeli jest taka potrzeba,
4) zapewnia stosownie do potrzeb osoby schronienie w placówce całodobowej,
5) może prowadzić rozmowy z osobami, co do których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie na temat konsekwencji stosowania przemocy oraz informują
o możliwości podjęcia leczenia, terapii, udziału w programach korekcyjno- edukacyjnych

Zadania przedstawiciela gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych:

1) diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
2) udziela informacji o:
a. możliwościach uzyskania pomocy, szczególnie prawnej, psychologicznej, pedagogicznej, wsparcia oraz instytucjach i podmiotach, gdzie można uzyskać pomoc,
b. formach pomocy dzieciom i instytucjach, które takiej pomocy udzielają,
c. możliwości dalszych działaniach, jakie można podjąć, aby poprawić sytuację osoby,
3) organizuje dostęp do pomocy medycznej, jeżeli jest taka potrzeba,
4) może prowadzić rozmowy z osobami, co do których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie na temat konsekwencji stosowania przemocy oraz informują o możliwości podjęcia leczenia, terapii, udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych

Zadania Policji:
1) udziela niezbędnej pomocy osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
2) organizuje dostęp do pomocy medycznej, jeżeli jest taka potrzeba,
3) podejmuje inne czynności zapewniające ochronę zdrowia, życia i mienia osób, co do których jest podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie, włącznie z zastosowaniem wobec osób, co do których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, środków przymusu bezpośredniego i zatrzymania,
4) jeśli to możliwe przeprowadza rozmowę z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc, o odpowiedzialności karnej za jej zachowanie wobec osób
najbliższych oraz wzywa taką osobę do zachowania zgodnego z prawem i zasadami współżycia społecznego,
5) przeprowadza w miejscu zdarzenia niezbędne czynności procesowe
6) podejmuje działania mające na celu zapobieganie zagrożeniom, które mogą wystąpić w rodzinie, w szczególności składa wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa
w rodzinie, w zależności od potrzeb określonych przez zespół lub grupę.

Przedstawiciel ochrony zdrowia: lekarz, pielęgniarka, położna, ratownik medyczny:
1) jest zobowiązany do wypełnienia formularza A, jeśli osoba, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, ze względu na stan zdrowia
musiała być przewieziona do podmiotu leczniczego,
2) każdorazowo udziela osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia oraz
o uprawnieniu do uzyskania bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego o ustaleniu przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie.

Zadania przedstawiciela oświaty:
1) udziela informacji o:
a) możliwościach uzyskania pomocy, szczególnie prawnej, psychologicznej, pedagogicznej, wsparcia oraz instytucjach i podmiotach, gdzie można uzyskać pomoc,
b) możliwości dalszych działaniach, jakie można podjąć, aby poprawić sytuację osoby,
2) organizuje dostęp do pomocy medycznej, jeżeli jest taka potrzeba,
3) może prowadzić rozmowy z osobami, co do których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie na temat konsekwencji stosowania przemocy oraz informują
o możliwości podjęcia leczenia, terapii, udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych,
4) diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w tym w szczególności wobec dzieci,
5) udziela kompleksowych informacji rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu lub osobie najbliższej o możliwościach pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej
i pedagogicznej oraz wsparcia, a także informuje o formach pomocy świadczonych w tym zakresie przez instytucje i podmioty.